Πρώτη μέρα στο σχολείο

Η είσοδος του παιδιού στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο είναι από τις πιο σημαντικές στιγμές της οικογένειας. Το παιδί βγαίνει από τη μικρή ομάδα(οικογένεια) που μέχρι τώρα ανήκε και μπαίνει ως αντιπρόσωπός της στην κοινότητα. Αφήνει το ασφαλές περιβάλλον της οικογένειας και αντιμετωπίζει ένα καινούργιο, εντελώς διαφορετικό.

Οι πρώτες μέρες είναι γεμάτες έντονα συναισθήματα και καινούργιες εμπειρίες που θα “αποσταθεροποιήσουν” λίγο τη ζωή του παιδιού. Στο καινούργιο περιβάλλον θα συναντήσει άλλα παιδάκια που θα θέλει να γνωρίσει και να κάνει φίλους, θα συναντήσει καινούργιους ενηλίκους τους οποίους πρέπει να υπακούει. Θα συναντήσει καινούργιους κανόνες που ίσως είναι λιγότερο ελαστικοί από αυτούς του σπιτιού.  Ακόμα και το ίδιο το κτίριο φαίνεται μεγάλο και άγνωστο στα παιδικά ματάκια. Είναι φυσικό λοιπόν για το παιδί να έχει χαρά, άγχος, αγωνία και ακόμη εκνευρισμό, αυτές τις πρώτες μέρες. Μερικές φορές μπορεί να περιμένει κανείς και συμπεριφορές που δείχνουν μια παλινδρόμηση του παιδιού (σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο), σε πιο μωρουδίστικες συμπεριφορές όπως π.χ. να πιπιλάει το δάχτυλό του, να βρέχει το κρεβατάκι του κ.λ.π., ή να έχει αναίτια ξεσπάσματα θυμο

Η μετάβαση αυτή είναι σημαντική για όλη την οικογένεια. Νέοι ρόλοι, καινούργια συναισθήματα. Ο γονιός αισθάνεται χαρά και υπερηφάνεια που βλέπει το παιδί του να μεγαλώνει και να ωριμάζει,  νιώθει ανακούφιση γιατί θα έχει ίσως λίγο ελεύθερο χρόνο, ενώ συγχρόνως θα έχει και άλλους ανθρώπους να συντελούν στην διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση του παιδιού του. Ίσως  όμως να νιώθει και  άγχος και αγωνία για το αν το παιδί θα τα καταφέρει στον νέο του ρόλο, αν θα τα πάει καλά με τα μαθήματα, αν θα είναι υπάκουο, αν θα είναι φιλικό με τα άλλα παιδάκια. Ο νέος ρόλος φέρνει  και καινούργιο τίτλο για το γονιό.  Τώρα πια δεν θα είναι μόνο “η κυρία Παπαδοπούλου” αλλά “η μαμά της Μαρίας” στο σχολείο. Ο τίτλος αυτός  δημιουργεί και καινούργιες χαρές και  καινούργιες υποχρεώσεις. Να παρακολουθεί την εξέλιξή του στα μαθήματα του σχολείου, να το συνοδεύει σε εξωσχολικές απογευματινές δραστηριότητες, να το συνοδεύει στα παιδικά πάρτι. Είναι φυσικό λοιπόν να νιώθει  έντονα συναισθήματα σε αυτή την καινούργια φάση, στο νέο αυτό ρόλο.

Να είστε ενήμεροι για τη δική σας στάση απέναντι στο σχολείο και για τα δικά σας συναισθήματα

Η δική σας στάση απέναντι στο σχολείο μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αντίληψη που θα σχηματίσει  το παιδί για το σχολείο του, αλλά και τη προσαρμογή του σε αυτό. Είναι σημαντικό λοιπόν να είστε θετικοί, αισιόδοξοι και καθησυχαστικοί.

Κρατήστε τα δικά σας συναισθήματα υπό έλεγχο γιατί είναι σίγουρο ότι το παιδί τα τραβάει σαν μαγνήτης, τα διαβάζει στα μάτια σας και επηρεάζεται από αυτά. Ίσως νιώθετε αγωνία για το αν επιλέξατε το σωστό σχολείο, το σωστό πρόγραμμα για το παιδί σας, και  ακόμη αν είστε σίγουρη εσείς η ίδια ότι έχετε την δύναμη να αποχωριστείτε το παιδί σας. Είναι λογικές ανησυχίες αλλά μοιραστείτε τις με άλλους ενηλίκους και όχι μπροστά στο παιδί. Από την άλλη προσπαθήστε να μην είστε υπερβολικά ενθουσιώδεις γιατί αυτό τα κάνει καχύποπτα. Να είστε ρεαλιστικοί.'

Μικρές συμβουλές για την προετοιμασία

Λίγες μέρες πριν

• • Μιλήστε του για τη δική σας πρώτη φορά στο σχολείο, αξιοποιήστε την εμπειρία του μεγαλύτερου αδερφού ή ενός μικρού φίλου. Διαβάστε του βιβλία ή πείτε του ιστορίες που να περιέχουν ποικίλλα συναισθήματα και να έχουν καλό τέλος. . Όμως όχι πάρα πολύ κουβέντα γι’αυτό που έρχεται, γιατί και πάλι το παιδί γίνεται καχύποπτο, νευρικό, ανασφαλές και φορτίζεται με άγχος. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα φιάξει ένα παιδί με το μυαλουδάκι του. Γεγονός πάντως είναι ότι ένα παιδί 4-6 ετών πρέπει να είναι προκαταβολικά ενήμερο.
• Αποφύγετε σχόλια του τύπου “τώρα μεγάλωσες, έχεις και υποχρεώσεις”, “τώρα να δούμε αν θα  τα καταφέρεις”, “τέρμα τα αστεία αρχίζουν τα σοβαρά” κ.λ.π.

• • Δώστε έμφαση στο ότι μεγαλώνει κα χαίρεστε που το βλέπετε αυτό, ότι του έχετε εμπιστοσύνη και ότι θα τα καταφέρει.

• • Το παιδί νιώθει αγωνία και άγχος με το άγνωστο. Λίγες μέρες πριν την έναρξη πηγαίνετε μαζί στο νηπιαγωγείο ή στο σχολείο για να εξοικειωθεί με τους χώρους. Είναι σημαντικό να γνωρίσει την αίθουσα που θα κάνει μάθημα, την τραπεζαρία, τις τουαλέτες, την αυλή και αν είναι δυνατόν και το δάσκαλό του. Είναι σημαντικό και για εσάς να γνωρίζετε καλά το καινούργιο περιβάλλον γιατί έτσι θα έχετε μια βάση πληροφοριών και ευκαιρίες συζήτησης με το παιδί σας. Πηγαίνετε μαζί να αγοράσετε τα σχολικά είδη και βοηθήστε το να ετοιμάσει την τσάντα του.
• Εξοικονομήστε κάθε βράδυ λίγο χρόνο πριν τον ύπνο έτσι ώστε να έχετε την ευκαιρία για συζήτηση μαζί του και λίγο παιχνίδι αλλά και να μπορεί να  κοιμάται νωρίς,

Την πρώτη μέρα στο σχολείο

• • Δώστε του χρόνο να ξυπνήσει και να ετοιμαστεί με την ησυχία του.

• • Αν μπορείτε συνοδεύστε το μέχρι το σχολείο και καθίστε λίγο μαζί του.

• • Αν αυτό σας είναι δυνατόν διαβεβαιώστε το ότι θα πάτε να το πάρετε στο τέλος της ημέρας ή ότι θα είστε στο σπίτι να το υποδεχθείτε και τηρείστε το.
• Δώστε του κάτι δικό σας μαζί του. Κάτι που θα κρατάει στην τσάντα του. Μερικές φορές αυτό ανακουφίζει πολύ τα παιδιά.

• Αποχαιρετήστε το με ένα φιλί και μη φύγετε από το σχολείο χωρίς να το καταλάβει, ακόμα και αν είναι στενοχωρημένο.

Μετά την επιστροφή

• Η επιστροφή του από το σχολείο είναι το ίδιο σημαντική με την αναχώρηση. Υποδεχθείτε το με αγκαλιές και φιλιά. Επαινέστε το που ήταν τόσο “γενναίο”. Δώστε του μια μικρή λιχουδιά πριν το φαγητό. Ρωτήστε το για αυτή τη σημαντική μέρα. Προσπαθήστε να ρωτήσετε για πράγματα συγκεκριμένα και όχι γενικά. Άλλα παιδιά είναι ενθουσιώδη και έχουν διάθεση να μιλήσουν, άλλα είναι λιγότερο ομιλητικά. Αξιοποιήστε τις πληροφορίες που ήδη έχετε από την επαφή σας με το σχολείο, π.χ. "παίξατε με τις δαχτυλομπογιές;", "στο διάλειμμα πήγατε στην τσουλήθρα;". Ρωτήστε το λεπτομέρειες για τα παιδάκια που γνώρισε, π.χ. "του Γιώργου του αρέσει το ποδόσφαιρο;", έτσι ώστε να καταλάβει ότι  πραγματικά ενδιαφέρεστε για την ημέρα του.

• Κάντε τη μέρα αυτή ξεχωριστή για την οικογένεια οργανώνοντας “μίνι οικογενειακό πάρτυ”. Φτιάξτε του το αγαπημένο του φαγητό ή ένα κέϊκ για να το γιορτάσετε.

Αυτές τις πρώτες μέρες προσπαθήστε να είστε ευέλικτοι και υπομονετικοί. Σκεφθείτε πόσες άλλες “πρώτες φορές” θα αντιμετωπίσει το παιδί σας. Όσο καλύτερα προσαρμοστεί αυτή την πρώτη φορά τόσο πιο εύκολες θα είναι οι επόμενες.

Να θυμάστε ότι δεν είναι δυνατόν να “φτιάξουμε”  εμείς τα πάντα για τα παιδιά μας. Εμείς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους δώσουμε τα κατάλληλα εργαλεία, να τα προετοιμάσουμε και κυρίως να τα εμπιστευθούμε. Η επιτυχία τους εξαρτάται και από τα ίδια.

ΚΑΛΗ  ΣΧΟΛΙΚΗ  ΧΡΟΝΙΑ!

Λένα Γιαννοπούλου

Πηγή: paidiatriki.gr

Πώς να μεγαλώσετε ένα συναισθηματικά υγιές παιδί

 Η συναισθηματική υγεία ξεκινά όταν ένα παιδί μαθαίνει πώς να αναγνωρίζει τα
συναισθήματά του και μετά να τα εκφράζει με εποικοδομητικό αντί για καταστροφικό τρόπο.

---

Τα παιδιά θέλουν να νιώθουν όμορφα, κάτι που είναι αυτονόητο όπως και για όλους μας. Όμως η παιδική ηλικία δεν είναι απαραίτητα πάντα απλή ή εύκολη. Τα αγόρια και τα κορίτσια γίνονται αντικείμενο πειραγμάτων ή εκφοβισμού, αποτυγχάνουν στις εξετάσεις ή δεν επιλέγονται να συμμετάσχουν στις αθλητικές ομάδες. Όμως, παρά τις προκλήσεις και ορισμένες φορές χάρη σε αυτές, τα παιδιά μπορούν να μάθουν πώς να καλλιεργήσουν τη συναισθηματική τους υγεία μέσα από τις εμπειρίες της καθημερινής τους ζωής.

Ο ψυχολόγος Πωλ Έκμαν δηλώνει: Είναι δική μας ευθύνη να μάθουμε πώς θα γίνουμε συναισθηματικά ευφυείς. Μπορεί να μην είναι εύκολες αυτές οι δεξιότητες, να μην είναι στη φύση μας, όμως εμείς πρέπει να τις μάθουμε.

Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που έχει σημασία να διδάσκουμε τα παιδιά νωρίτερα παρά αργότερα. Τα αγόρια και τα κορίτσια που μαθαίνουν να χειρίζονται τα συναισθήματά τους, ιδιαίτερα τα πιο δύσκολα από αυτά, μπορούν να αναπτύξουν συναισθηματική νοημοσύνη και να κατευθύνουν τους εαυτούς τους προς περισσότερο θετικές εμπειρίες στη ζωή τους.

Τι είναι η Συναισθηματική Υγεία;

Ενστικτωδώς, όλοι γνωρίζουμε πώς μοιάζει η μη υγιής συναισθηματική συμπεριφορά: δυνατές φωνές, εντάσεις, πόρτες που κλείνουν με πάταγο, αυθάδεια προς τη μητέρα και πειράγματα προς άλλα παιδιά.

Δε γνωρίζουμε όμως πώς μοιάζει η συναισθηματική υγεία… Η συναισθηματική υγεία ξεκινά όταν ένα παιδί μαθαίνει πώς να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και μετά να τα εκφράζει με εποικοδομητικό αντί για καταστροφικό τρόπο. Οπότε, για παράδειγμα αντί ο Γιάννης να σπρώχνει τον Γιώργο στην παιδική χαρά, μπορεί να μάθει πως να απομακρύνεται και να παίρνει βαθιές ανάσες όταν θυμώνει. Αυτό είναι το πρώτο βήμα.

Φυσικά, η συναισθηματική υγεία είναι ένα περίπλοκο θέμα, που ξεκινάει με τον εντοπισμό και την έκφραση των συναισθημάτων με εποικοδομητικό τρόπο, άλλα περιλαμβάνει και πολλές άλλες πτυχές.

Το συναισθηματικά υγιές παιδί μαθαίνει πώς να είναι ευέλικτο, να αναπτύσσει τη νοοτροπία της συναισθηματικής υγείας, να χτίζει τον χαρακτήρα του και να κάνει έξυπνες επιλογές ακόμη και όταν αντιμετωπίζει συναισθηματικές δυσκολίες.

Η καλλιέργεια της συναισθηματικής υγείας δεν είναι πάντα εύκολη αλλά είναι σίγουρο ότι είναι εφικτή για τα περισσότερα παιδιά. Ορισμένες από τις δεξιότητες που αναπτύσσουν τα παιδιά μέσα από αυτή τη διαδικασία (και ναι, και εμείς οι ενήλικοι) είναι ο αυτοέλεγχος, η αυτεπίγνωση και οι ικανότητες λήψης αποφάσεων.

Πώς θα γίνουμε πρότυπα συναισθηματικής υγείας

Η συναισθηματική υγεία είναι κάτι που μαθαίνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Για να το θέσουμε διαφορετικά, δεν είναι ένα κουτάκι που το τσεκάρουμε και τελειώνουμε με αυτό, αλλά μαθαίνουμε συνεχώς πώς να κινούμαστε προς την κατεύθυνση καλύτερων συναισθημάτων και να εκτονώνουμε τα δύσκολα συναισθήματα πιο εποικοδομητικά.

Πώς όμως μπορούμε εμείς ως πολυάσχολοι γονείς και δάσκαλοι να αποτελέσουμε πρότυπο θετικής συναισθηματικής υγείας; Ακολουθούν μερικές ιδέες:

• Δημιουργία Συναισθηματικού Λεξιλογίου
  Η βοήθεια προς τα παιδιά να αναγνωρίσουν έγκαιρα τα συναισθήματά τους είναι πάντα το πρώτο βήμα. Για παράδειγμα, είναι πολύ ευκολότερο να διαχειριστούμε την αγανάκτηση και τον εκνευρισμό παρά τον τεράστιο θυμό, οπότε η ικανότητα να εντοπίζουμε τα συναισθήματα και να τους δίνουμε όνομα όταν είναι ακόμη στην αρχή τους, είναι ουσιώδης.

• Να είστε Ειλικρινείς (για τα συναισθήματά σας)
  Όταν έχετε μια δύσκολη μέρα, μπορείτε να πείτε, Αυτή ήταν μια δύσκολη ημέρα και χρειάζομαι να πάρω μερικές βαθιές εισπνοές. Να θυμάστε ότι τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερο από αυτό που είστε παρά από αυτό που λέτε, οπότε να είστε ειλικρινείς σχετικά με τα συναισθήματά σας (με τους κατάλληλους ανάλογα με την ηλικία τρόπους) και κάντε το καλύτερο που μπορείτε για να βρείτε υγιείς διεξόδους για αυτά.

• Χρησιμοποιήστε Στρατηγικές (για να ηρεμήσετε και να εκφράσετε εποικοδομητικά τα συναισθήματα)
  Τα υγιή συναισθηματικά παιδιά μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν στρατηγικές για να ηρεμούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους με έξυπνο τρόπο. Μπορεί να πάρουν βαθιές εισπνοές, να καθίσουν σε συγκεκριμένη καρέκλα στην τάξη για να ηρεμήσουν ή να μάθουν κάποια άλλη τεχνική, στο σπίτι ή στο σχολείο, που τα βοηθάει να επιστρέψουν στη συναισθηματική ισορροπία.

• Μαθαίνουμε μαζί
  Τα παιδιά χρειάζονται την υποστήριξή σας για να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους και τί να κάνουν με αυτά, είτε πρόκειται για να τα βοηθήσετε να «αποσυνδεθούν» από τις ηλεκτρονικές συσκευές, είτε για να διαχειριστούν μία απογοήτευση είτε οποιαδήποτε άλλη δυσκολία. Θυμηθείτε, ένα παιδί που «συμπεριφέρεται άσχημα» απλά δεν έχει ακόμη τις δεξιότητες να τα χειριστεί, αλλά με νέες ιδέες και εργαλεία μπορούν να κάνουν κάτι διαφορετικά (και να αισθανθούν ακόμη καλύτερα).

Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Συμβουλές για αποδοτικό διάβασμα

Οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε τις Κυριακές των σχολικών μας χρόνων, μεταξύ άλλων, και για τη σχετική πίεση που νιώθαμε να ολοκληρώσουμε τα διαβάσματα της Δευτέρας. Η πίεση αυτή συνεχίζει να υπάρχει και όταν είμαστε πλέον γονείς, καθώς τα παιδιά μας έχουν να ολοκληρώσουν τις δικές τους σχολικές υποχρεώσεις που με τα χρόνια γίνονται όλο και περισσότερες.

Αυτή η προσπάθεια γονιών και παιδιών δεν είναι χωρίς εντάσεις και προστριβές. Πολλά παιδιά-και ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού- δυσκολεύονται να κάνουν οργανωμένο διάβασμα, αποσπώνται εύκολα και πολλές φορές αδυνατούν να παρακολουθήσουν τους ρυθμούς της υπόλοιπης τάξης και των παραδόσεων του σχολείου.

Το πώς θα οργανώσει ένα παιδί το διάβασμά του ήδη από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, παίζει σημαντικό ρόλο όχι μόνο για τις μετέπειτα σχολικές του επιδόσεις, αλλά και για τη σχέση που θα αναπτύξει με το διάβασμα και τη μάθηση γενικότερα. Είναι δηλαδή αυτές οι πρώτες συνήθειες διαβάσματος και σχολικής συμπεριφοράς πολύ σημαντικές για τη συνολική εξέλιξη και επιτυχία του ατόμου.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι το να επιπλήττουμε και να τιμωρούμε συνεχώς το παιδί μας για το ότι δε διάβασε, δεν ολοκλήρωσε τα μαθήματά του ή δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας, δε θα βοηθήσει την κατάσταση. Πιθανά να έχουμε και αντίθετα αποτελέσματα καθώς από αντίδραση το παιδί μπορεί να οδηγηθεί σε μειωμένες επιδόσεις ή ακόμη και να αποδεχτεί για τον εαυτό του τον ρόλο του αποτυχημένου που «δεν πρόκειται να γίνει κάτι καλύτερο στη ζωή του».

Αυτό που πρέπει να κάνουμε σε αρχική φάση είναι να διερευνήσουμε μήπως το παιδί έχει πρόβλημα όρασης ή ακοής, μαθησιακές δυσκολίες ή ψυχολογικά προβλήματα ή μήπως είναι

θύμα παρενόχλησης από άλλα παιδιά. Ακόμη πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι έχει την κατάλληλη διατροφή, καθώς η διατροφή επηρεάζει την επίδοση και τη μνήμη. Τέλος, είναι σημαντικό να κοιμάται αρκετές ώρες το 24ωρο και ότι ο ύπνος αυτός είναι ποιοτικός χωρίς διακοπές.

Καλό είναι να θυμόμαστε την προσέγγιση στη μάθηση που πρότεινε η Μαρία Μοντεσσόρι στις αρχές του 20ου αιώνα, έστω κι αν στις μέρες μας γίνεται όλο και πιο δύσκολο να την εφαρμόσουμε: «Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει». Ο σεβασμός στην προσωπικότητα κάθε παιδιού είναι στη βάση της σχετικής θεωρίας μάθησης που έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία σε πολλά σχολεία και εκπαιδευτήρια ανά τον κόσμο.

Πώς μπορεί το παιδί να μάθει να διαβάζει μόνο του;

Πρέπει οι γονείς να συνειδητοποιήσουμε ότι δε διαβάζουμε όλοι μαζί τα μαθήματα της επόμενης μέρας αλλά από τις πρώτες κιόλας τάξεις του Δημοτικού, εκπαιδεύουμε το παιδί να οργανώνει τη μελέτη του με τρόπο που θα είναι αποδοτική και όσο το δυνατό λιγότερο κουραστική. Αυτό ενισχύει την αίσθηση της υπευθυνότητάς του και του δίνει μια εικόνα για τις δυνατότητές του, τις αδυναμίες του και το χρόνο που απαιτείται για να τελειώνει τα μαθήματά του. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται από τους παιδαγωγούς "αυτορρύθμιση".

Παρακάτω προτείνονται κάποιοι τρόποι εκπαίδευσης του παιδιού στην αυτορρύθμιση. Όσο πιο συστηματικά τους εφαρμόσετε, τόσο πιο σύντομα το παιδί σας θα καταφέρει να διαβάζει μόνο του και το διάβασμά του να είναι αποδοτικό:

• Να έχει το παιδί το πρόγραμμα μαθημάτων σε εμφανές σημείο του δωματίου του, πχ. στο γραφείο, στην πόρτα ή στον τοίχο
• Μέρος της οργάνωσης είναι και η έγκαιρη προετοιμασία του σχολικού εξοπλισμού (τσάντα, κασετίνα, βιβλία κλπ) στην αρχή με βοήθεια και στη συνέχεια χωρίς
• Σωστή στάση του σώματος, καλής ποιότητας καρέκλα και κατάλληλος φωτισμός είναι απαραίτητα για να μην κουράζεται και να μη χάνει τη συγκέντρωσή του.
• Το παιδί πρέπει να έχει και ώρες χαλάρωσης μέσα στην ημέρα. Να μη ζητούν οι γονείς να ξεκινάει το διάβασμα μόλις γυρίσει από το σχολείο ή να το φορτώνουν με αμέτρητες εξωσχολικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα όταν αυτές απορρέουν από δικά τους ανεκπλήρωτα όνειρα. Ο διάσημος Ελβετός ψυχολόγος Καρλ Γιουγκ είχε πει ότι το μεγαλύτερο φορτίο για ένα παιδί είναι η ζωή που δεν έζησαν οι γονείς του.
• Καλό είναι να υπάρχουν μικρά διαλείμματα από το διάβασμα, έστω κι αν δε νιώθει το παιδί πολύ κουρασμένο. Επιπλέον, μια σύντομη επανάληψη στο τέλος της ημέρας μπορεί να βοηθήσει το γονιό να εστιάσει σε κάποια ιδιαίτερα σημεία και το παιδί να νιώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση
• Να ξεκινάει το διάβασμα με τα πιο δύσκολα μαθήματα και στη συνέχεια να προχωράει στα πιο εύκολα καθώς θα αυξάνεται η κούραση από το διάβασμα
• Να προσπαθούν οι γονείς να ενισχύουν την προσπάθεια του παιδιού και να μην του απευθύνονται με επιτακτικό ή απειλητικό τρόπο. Για παράδειγμα, είναι προτιμότερο να πουν «όταν τελειώσεις τα μαθήματά σου θα βγεις να παίξεις» από το να πουν «αν δεν τελειώσεις τα μαθήματά σου, δεν πρόκειται να σηκωθείς από την καρέκλα».

Πώς να βοηθήσω το παιδί μου ανάλογα με τις δυσκολίες του;

Πέρα από τις παραπάνω γενικές οδηγίες που σας βοηθούν να κατευθύνετε το παιδί να αρχίσει να διαβάζει αποτελεσματικά μόνο του, μπορείτε να το βοηθήσετε εστιασμένα αν διαπιστώσετε ότι υστερεί σε συγκεκριμένους τομείς της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα:

• 
  Αν έχει αρνητική στάση συνολικά απέναντι στο διάβασμα, προσπαθήστε με ευχάριστες ασχολίες να αλλάξετε τα αισθήματά του. Διαβάστε μαζί του παραμύθια με εικόνες ή κόμικς. Στη συνέχεια, ζωγραφίστε κάτι, φτιάξτε ένα κολάζ κτλ. με αφορμή αυτό που διαβάσατε. Αποφύγετε αρνητικά ή υποτιμητικά σχόλια σχετικά με την απόδοσή του
• Αν το παιδί σας δυσκολεύεται ή μπερδεύει κάποιες λέξεις όταν διαβάζει, υπογραμμίστε τις με χρωματιστό μαρκαδόρο.
• Δυσκολίες στην ορθογραφία μπορούν να αντιμετωπιστούν γράφοντας τη λέξη σε μια κάρτα. Χρησιμοποιήστε διαφορετικό χρώμα για τα γράμματα που ίσως το μπερδεύουν και αναλύστε προφορικά τη γραφή αυτής της λέξης. Η «κρεμάλα», τα σταυρόλεξα και βέβαια η συχνή επανάληψη θα βοηθήσουν στην εκμάθηση της ορθογραφίας
• Αν το παιδί σας δε διατηρεί τα απαραίτητα διαστήματα μεταξύ των λέξεων, βεβαιωθείτε ότι έχει κατακτήσει την έννοια της λέξης. Εξηγήστε του ότι υπάρχουν μεγάλες και μικρές λέξεις(πχ. άρθρα, αντωνυμίες) τις οποίες δεν πρέπει να τις γράφουμε κολλημένες μεταξύ τους
• Σε περίπτωση που δεν προλαβαίνει να κρατήσει σημειώσεις κατά την παράδοση του μαθήματος, ζητήστε από τον δάσκαλο την άδεια να χρησιμοποιεί ένα μικρό μαγνητόφωνο ή ζητήστε από κάποιον άλλον μαθητή να χρησιμοποιεί καρμπόν και να του δίνει αντίγραφο των δικών του σημειώσεων. Ο δάσκαλος με τη σειρά του, μπορεί να δίνει φωτοτυπίες με τις σημειώσεις του μαθήματος ή να γράφει στον πίνακα τα κύρια σημεία του μαθήματος, ώστε να τα αντιγράφει το παιδί.
• Είναι σημαντικό να ασχοληθείτε με τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου του γιατί το παιδί που έχει φτωχό λεξιλόγιο, συχνά δυσκολεύεται στα θεωρητικά μαθήματα. Προτείνετε στο παιδί σας να φτιάξει το δικό του λεξικό χρησιμοποιώντας ένα τετράδιο χωρισμένο σύμφωνα με το αλφάβητο (ευρετήριο) και ενθαρρύνετέ το να χρησιμοποιεί καθημερινά τις λέξεις που μαθαίνει.
• Αν αντιμετωπίζει δυσκολίες στα μαθηματικά, εξηγήστε τις βασικές έννοιες που πιθανόν να μην έχει κατανοήσει. Επίσης ζητήστε από το παιδί σας να σημειώνει τα κρατούμενα και να ελέγχει πάντα κατά την εκτέλεση μιας πράξης το σύμβολό της, ώστε να μην κάνει π.χ. πρόσθεση αντί για αφαίρεση. Αφιερώστε χρόνο στην εκμάθηση της προπαίδειας.
• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο χώρο όπου μελετάει το παιδί. Ενθαρρύνετέ το να διαβάζει σε ένα συγκεκριμένο δωμάτιο. Το δωμάτιο αυτό δεν πρέπει να έχει φασαρία ή να είναι φορτωμένο με αφίσες και παιχνίδια (οπτικά ερεθίσματα) ή τηλεόραση και άλλες οθόνες που πιθανόν να αποσπούν την προσοχή του. Επίσης για τον ίδιο λόγο, το γραφείο του πρέπει να είναι μακριά από παράθυρα.

Πολύ σημαντική είναι, τέλος, η σωστή εκτίμηση των δυνατοτήτων του παιδιού και οι ανάλογες προσδοκίες από τους γονείς του. Κάθε προσπάθεια να γίνει το παιδί κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που του επιτρέπουν οι ικανότητές του κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει σε αποτυχία και απογοήτευση.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Πηγή: paidiatreio.gr

Και τι κάνετε πια, εσείς οι δάσκαλοι;

 

Αυτή είναι λοιπόν, φίλοι συνάδελφοι, μια ερώτηση που θεωρώ δε θα βαρεθούμε ποτέ να ακούμε: Και τι κάνετε πια εσείς οι δάσκαλοι; Γιατί λέτε συνέχεια ότι κουράζεστε τόσο; Σχολάτε πιο νωρίς απ’ όλους και
έχετε και παράπονο; Τι σας παιδεύει ακριβώς; Η ζωγραφική και η ανάγνωση;

Θα απαντήσω, λοιπόν, σε όλους εσάς που δε γνωρίζετε- ή δεν υποθέτετε, ή δε μάθατε ως τώρα- τι ακριβώς κάνουμε εμείς οι δάσκαλοι. Δεν είναι τόσο εύκολο- όσο νομίζετε μερικοί- τα πρωινά που τα μισά παιδιά έρχονται νυσταγμένα και τα άλλα μισά εκστασιασμένα, να τα επαναφέρουμε στον ρυθμό του σχολείου και να μην επικρατεί ζούγκλα. Δεν είναι απλό να τα εκπαιδεύσουμε πως να γράφουν, πως να μιλούν, πως να αντιδρούν, πως να φέρονται, πως να αλληλεπιδρούν. Δεν είναι παιχνιδάκι να τους δώσουμε να καταλάβουν πως μεγαλύτερη σημασία έχει να γίνουν σωστοί άνθρωποι και δευτερευόντως καλοί μαθητές. Θέλει κόπο να τα πείσεις πως κάθε λάθος είναι το “σκαλάκι” για μια επιτυχία κι όχι ένδειξη αδυναμίας ή έλλειψης προσπάθειας. Θέλει προνοητικότητα να κουβαλάμε πάντα μαζί μας τραυμαπλάστ με πολύχρωμα σχέδια, φιγούρες και αγαπημένους ήρωες, για να τους παίρνουμε τον πόνο τους όταν τον νιώθουν ανυπόφορο.

Χρειάζεται πολυδιεργασία (για τους αγγλόφιλους ” multitasking”) για να ξύνουμε τα μολύβια τους την ώρα που παράλληλα υπαγορεύουμε ορθογραφία, με τα μισά παιδιά να την έχουν ήδη τελειώσει και να γκρινιάζουν και τα υπόλοιπα μισά να βρίσκονται ακόμα στην ημερομηνία. Χρειάζεται όρεξη να ψωνίζουμε κάθε τόσο όλων των ειδών τα αυτοκόλλητα για να επιβραβεύουμε -με την παραμικρή αφορμή- κάθε επίτευγμα τους. Θέλει διαλλακτικότητα, όταν σε κάθε τσακωμό, προσπαθούμε να είμαστε δίπλα τους, χωρίς θυμό, χωρίς οργή, κρατώντας τις ισορροπίες με νύχια και με δόντια, χωρίς να παίρνουμε πλευρές και να αδικούμε ή να στοχοποιούμε το ένα ή το άλλο παιδί.

Θέλει υπομονή όταν βομβαρδιζόμαστε από τρεις και τέσσερις απορίες και πρέπει να τις λύσουμε όλες σχεδόν ταυτόχρονα για να μη θεωρεί κανένα παιδάκι ότι το παραμελούμε. Θέλει σωματικό κόπο να σκύβουμε και να δένουμε πριν από κάθε διάλειμμα τα κορδόνια τους ,να γινόμαστε το στήριγμά τους όταν παραπατάνε, να κουβαλάμε τις τσάντες τους γιατί είναι πιο μεγάλες και βαριές κι από τα ίδια, να καθόμαστε στα 30 μας έτη σε καρεκλίτσες πρώτης δημοτικού για να είμαστε διαρκώς δίπλα τους. Χρειάζεται υπερανθρωπη προσπάθεια και ψυχραιμία να μην κλάψουμε κάθε φορά που μια ντουζίνα 6χρονα μιλάνε ταυτόχρονα και φωνάζουν, την ώρα που εμείς ίσως να υποφέρουμε από ημικρανία. Χρειάζεται κουράγιο και αυτοθυσία να είμαστε τα στηρίγματα τους στη ζωή, όταν οι γονείς δεν υπάρχουν ή όταν είναι “απόντες”. Θέλει κότσια να τα βάζουμε με όλους και με όλα καθημερινά για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα τους · δικαιώματα, που τα ίδια είναι πολύ μικρά για να τα διεκδικούν και να τα προασπίζονται. Κάθε μέρα στο σχολείο, δίνουμε μια μάχη να τα διδάξουμε όχι μόνο όσα λένε τα βιβλία αλλά και όσα δε λένε. Όσα έχουν σημασία αλλά και όσα δεν έχουν. Όλα όσα πρέπει να κάνουν, αλλά κι αυτά που δεν πρέπει. Όσα θα τα πάνε μπροστά. Όσα θα τα εξελίξουν.Όσα θα τα κάνουν υπεύθυνους, ευαίσθητους, αλτρουιστές, κοινωνικούς ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.

Κι αυτό, για να βγουν στη ζωή και να ξέρουν καλά τι αξίζει και τι όχι. Να επιλέγουν σωστά .

Να παίρνουν το “καλό μονοπάτι”- κι ας είναι το πιο δύσκολο και επίπονο -και όχι το εύκολο μονοπάτι του “κακού”. Αυτα τα ολίγα λοιπόν, κάνουμε εμείς οι δάσκαλοι. (Και άλλα τόσα, που δε τα γράφω, για να μη φρικάρετε) Χρόνια μας πολλά, λοιπόν, συνάδελφοι .

Δήμητρα Πήττα Εκπαιδευτικός Α’ βάθμιας, Ειδική Παιδαγωγός & Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Πηγή: i-paideia

Οριοθέτηση και Πειθαρχία σε Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας

Οι ηλικίες 0-6 χρόνων είναι οι πιο καθοριστικές στη δημιουργία της προσωπικότητας του παιδιού, μπαίνουν οι βάσεις για το χαρακτήρα, τις σχέσεις και τις συμπεριφορές που θα αναπτύξει ως μεγαλύτερο παιδί, ως έφηβος και στη συνέχεια ως ενήλικας.

Είναι επίσης συχνά οι πιο δύσκολες περίοδοι για τους γονείς γιατί καλούνται να
καλύψουν πολλές ανάγκες των παιδιών, αφού εκτός από συναισθηματικά, αναπτύσσονται παράλληλα σωματικά και διανοητικά, ενώ όλα γίνονται με γρήγορους ρυθμούς. Κατά τις ηλικίες αυτές οι γονείς (ή οι κύριοι φροντιστές) αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα καθορισμού της προσωπικότητας του παιδιού.

Αποτελεί μεγάλη πρόκληση, είναι δύσκολο το έργο ενός γονιού που μεγαλώνει παιδιά προσχολικής ηλικίας, ειδικά όταν εργάζεται πολλές ώρες, μεγαλώνει και άλλα παιδιά παράλληλα και αν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, επαγγελματικά, οικονομικά, συζυγικά ή άλλα προσωπικά προβλήματα. Για το λόγο αυτό, ο «χρυσός κανόνας» είναι ότι ένας ευτυχισμένος και ψυχικά υγιής γονιός μεγαλώνει ευτυχισμένα και ψυχικά υγιή παιδιά.

Ανάγκες και Αναπτυξιακά Ζητήματα

Οι βασικές ψυχολογικές ανάγκες των παιδιών από τους φροντιστές τους είναι: φροντίδα, ενδιαφέρον, ασφάλεια, τρυφερότητα, επικοινωνία, σεβασμός, κατανόηση, ελαστικότητα και προσαρμοστικότητα. Ειδικά με τα μικρά παιδιά, το μόνο που μπορεί πολλές φορές να κάνει ένας γονιός είναι αρκετή υπομονή, αφού, λόγω της γνωστικής και λεκτικής τους ανάπτυξης, δεν είναι το ίδιο εύκολο να τους εξηγήσεις κάποια πράγματα και να συζητήσεις μαζί τους όπως με μεγαλύτερα παιδιά.

Στις ηλικίες 2-4 ετών το κύριο αναπτυξιακό θέμα που αντιμετωπίζει ένα παιδί είναι η αναζήτηση αυτονομίας. Τα περισσότερα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες μαθαίνουν να τρώνε και να πηγαίνουν στην τουαλέτα μόνα τους, ενώ αντιδρούν συχνά στις υποδείξεις των γονιών τους και θέλουν να κάνουν τα πράγματα με το δικό τους τρόπο. Αυτές οι συμπεριφορές οδήγησαν πολλούς επιστήμονες στο να αποκαλέσουν αυτή την περίοδο τα «φρικτά δυάρια» (terrible twos), ενώ την παραλληλίζουν συχνά με την εφηβεία, όπου κυριαρχούν τα ίδια αναπτυξιακά ζητήματα, εκδηλωνόμενα βέβαια με διαφορετικούς τρόπους.

Στις ηλικίες 3-6 κυριαρχούν 2 αναπτυξιακά ζητήματα: Ταύτιση και ανάπτυξη ισορροπίας μεταξύ πρωτοβουλίας και ενοχής.  Η οριοθέτηση, όπως θα δούμε στη συνέχεια, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών αυτής της ηλικίας.

 

Ταύτιση

Τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες, ανάλογα με τα ερεθίσματα που λαμβάνουν, ταυτίζονται, δηλαδή υιοθετούν τα χαρακτηριστικά, απόψεις, αξίες, αντιλήψεις και συμπεριφορές των άλλων, μιμούνται τα άτομα στο περιβάλλον τους.  Συνήθως το πρότυπο ενός παιδιού σε αυτές τις ηλικίες είναι ο γονιός του ίδιου φύλου, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι δε μιμούνται καθόλου και άλλα μέλη της οικογένειας ή του άμεσου περιβάλλοντός τους.

 

Όρια

Τα όρια δε συνδέονται απαραίτητα με αυστηρότητα, πειθαρχία και τιμωρία.  Είναι οι λογικοί κανόνες που τίθενται για την προστασία, ασφάλεια και υγεία τόσο των παιδιών, όσο και των άλλων.

Τα όρια είναι απαραίτητα για να νιώθει ένα παιδί ασφάλεια, σταθερότητα και προστασία από τους γονείς και το περιβάλλον του.  Μαθαίνει τι είναι ασφαλές και αποδεκτό για το ίδιο και τους άλλους, ενώ διδάσκεται έτσι και την αποδοχή κανόνων και ορίων.  Αυτό θα το βοηθήσει ως ενήλικα να προσαρμοστεί στην κοινωνία, να μάθει να βάζει τα δικά του όρια στους άλλους, να διεκδικεί τα δικαιώματα του, ενώ παράλληλα να σέβεται τα δικαιώματα και τα όρια των άλλων (π.χ. τους νόμους αλλά και τα όρια στις διαπροσωπικές σχέσεις).  Ένα παιδί που οριοθετείται μαθαίνει επίσης τον αυτοέλεγχο, να οριοθετεί δηλαδή μετά και το ίδιο τον εαυτό του και να μην παρασύρεται από τις παρορμήσεις του (επιθετικές, σεξουαλικές, αυτοκαταστροφικές ή άλλες).

Σε μικρές ηλικίες τα όρια και οι κανόνες πρέπει να εξηγούνται όσο το δυνατό πιο απλά και ξεκάθαρα και να επαναλαμβάνονται όταν χρειάζεται.  Πρέπει επίσης οι γονείς να συμφωνούν όσο το δυνατό μεταξύ τους στην οριοθέτηση των παιδιών τους και οι κανόνες τους να είναι όσο το δυνατό ξεκάθαροι, σταθεροί και συγκεκριμένοι, ώστε να μην προκαλείται σύγχυση στα παιδιά.  Καλό είναι οι γονείς να χρησιμοποιούν τη λογική για τον καθορισμό τους και όχι ταμπού.

Οι εκδικητικές πράξεις και η βία οποιουδήποτε είδους δεν αποτελούν οριοθέτηση.  Αντίθετα, αποτελούν απλά εκτόνωση και εκδήλωση της έλλειψης ορίων από τον ίδιο τον γονέα (αυτοελέγχου), που με τέτοιες πράξεις τελικά διδάσκει το αντίθετο από αυτό που υποτίθεται επιδιώκει.  Δε μπορείς να διδάξεις στο παιδί τον αυτοέλεγχο μέσα από τη δική σου απώλεια αυτοελέγχου.  Γονείς που σέβονται τον εαυτό τους, τα παιδιά τους και ο ένας τον άλλο, καθώς και την κοινωνία, παράγουν ευκολότερα παιδιά με όρια.

 

Πρωτοβουλία έναντι Ενοχής

Τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τι θεωρείται καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, ανάλογα με το παράδειγμα των γονέων και άλλων φροντιστών τους (παρακολουθώντας τη δική τους συμπεριφορά), αλλά και μέσω των αντιδράσεων που έχουν οι γονείς και άλλοι φροντιστές απέναντι στη συμπεριφορά τους.

Παράλληλα, έχουν ανάγκη να παίρνουν πρωτοβουλίες δοκιμάζοντας διάφορες δραστηριότητες και συμπεριφορές, να έχουν μια αίσθηση σκοπού και να λαμβάνουν δράση προς επίτευξη στόχων που τα ίδια θέτουν.

Η επιτυχής επίλυση του ζητήματος εξαρτάται από το κατά πόσο ένα παιδί θα μάθει τελικά να θέτει στόχους και να παίρνει πρωτοβουλίες που να του προσφέρουν ευχαρίστηση, έχοντας παράλληλα τους απαραίτητους ηθικούς φραγμούς, για παράδειγμα θα μπορεί να ακούσει μουσική το μεσημέρι αν θέλει, αλλά θα το κάνει χαμηλόφωνα γιατί μπορεί να ενοχλεί άλλα μέλη της οικογένειας ή της γειτονιάς που θέλουν να κοιμηθούν.

 

Αυστηρότητα, Απουσία Ορίων και Ισορροπία

Τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι πολύ αυστηροί γίνονται συχνά ενήλικες χωρίς αυθορμητισμό, διστακτικοί να πάρουν πρωτοβουλίες, αναποφάσιστοι, αυτο-καταπιεζόμενοι, γεμάτοι ενοχές, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ υποφέρουν συχνά από ψυχοσωματικές ασθένειες, σεξουαλική ανικανότητα και αδυναμία να ευχαριστηθούν τη ζωή.

Αντίθετα, τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς ικανοποιητικά / σωστά όρια, τείνουν να συμπεριφέρονται παρορμητικά, με μειωμένο σεβασμό των ορίων των άλλων και της κοινωνίας.  Μπορεί να έχουν επίσης χαμηλή αυτοεικόνα, αλλά και αυτοέλεγχο, ώστε να γίνουν ευκολότεροι στόχοι εκμετάλλευσης αλλά και να εκδηλώσουν παραβατικές συμπεριφορές.

Για να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και περιορισμών, οι γονείς χρειάζεται να δίνουν ευκαιρίες στα παιδιά τους να κάνουν πράγματα από μόνα τους, να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους και να παίρνουν πρωτοβουλίες, ενώ τα προστατεύουν με την καθοδήγηση τους και σταθερά όρια.  Σε τομείς που δεν τίθενται ζητήματα υγείας, ασφάλειας και ηθικής, πρέπει να σέβονται το δικαίωμα του παιδιού να έχει τις δικές του προτιμήσεις και προσωπικότητα, π.χ. επιλογές στη διατροφή, στο ντύσιμο, στους φίλους, στις δραστηριότητες και άλλα, και να μην επιμένουν στη δική τους άποψη.  Έτσι, τα παιδιά θα μπορέσουν να γίνουν υπεύθυνα άτομα που να απολαμβάνουν παράλληλα τη ζωή.

 

Επιβράβευση (αμοιβή) και Τιμωρία ως Μέθοδοι Ελέγχου της Συμπεριφοράς των Παιδιών

Ως αμοιβή ή επιβράβευση θεωρούμε κάθε τι που βιώνεται ως θετικό από το παιδί, π.χ. γλυκό, παιχνίδι, βόλτα, έπαινος.  Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ότι ακόμα και μια αρνητική σημασία από το γονιό σε μια αρνητική συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να εκληφθεί ως αμοιβή, αφού η σημασία είναι κάτι θετικό.  Για το λόγο αυτό, αν για παράδειγμα το παιδί μας ενοχλεί ενώ συζητούμε με άλλον ενήλικα και διακόψουμε για να του βάλουμε τις φωνές, αυτή η αρνητική σημασία βιώνεται περισσότερο ως επιβράβευση για το παιδί παρά ως τιμωρία, επειδή αυτό που ήθελε πραγματικά ήταν η σημασία και την παίρνει, έστω και με αυτό τον τρόπο!

Ως τιμωρία θεωρούμε κάθε τι που βιώνεται ως αρνητικό από το παιδί.  Φωνές, απόσυρση προνομίου ή στέρηση άλλου πράγματος που αρέσει στο παιδί.  ´Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ότι όλα αυτά μπορεί να είναι σχετικά, π.χ. η τιμωρία σε ένα δωμάτιο γεμάτο παιχνίδια μπορεί να λειτουργήσει ως αμοιβή για το παιδί παρά ως τιμωρία.

Στόχος της αμοιβής είναι να ενισχύσει την επιθυμητή συμπεριφορά, ώστε να γίνεται πιο συχνά, ενώ στόχος της τιμωρίας είναι να αποδυναμώσει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, ώστε να μειωθεί ή να σταματήσει.  Υπάρχει θετική και αρνητική αμοιβή και τιμωρία. Αυτό δε σημαίνει σωστή και λάθος, οι έννοιες αναφέρονται σε + και -, δηλαδή κατά πόσο στη συμπεριφορά του παιδιού προστίθεται ή αφαιρείται κάτι, ως αντίδραση από το γονιό.

Θετική Αμοιβή = δίνεται κάτι στο παιδί που του αρέσει

Αρνητική Αμοιβή = αφαιρείται από το παιδί κάτι που το ενοχλεί

Θετική Τιμωρία = δίνεται κάτι στο παιδί που το ενοχλεί

Αρνητική Τιμωρία = αφαιρείται από το παιδί κάτι που του αρέσει

 

Τιμωρία ή Επιβράβευση;  Αντιμετώπιση Αρνητικών Συμπεριφορών στα Παιδιά

Η θετική (υπό την έννοια που εξηγήθηκε πιο πάνω) τιμωρία ιδιαίτερα, είναι καλό να αποφεύγεται γιατί συνήθως εκλαμβάνεται ως εκδίκηση από τα παιδιά, με αποτέλεσμα να νιώθουν μειωμένα, ανεπιθύμητα, αδικημένα και να αντιδρούν επιθετικά ή παθητικά. Μπορεί επίσης μακροπρόθεσμα να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στο ψυχισμό τους, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, κατάθλιψη και άλλα.

Είναι αποδεδειγμένα καλύτερα ως γενική τακτική να προσπαθούμε να επιβραβεύουμε περισσότερο τις θετικές συμπεριφορές του παιδιού παρά να τιμωρούμε τις αρνητικές.  Η ανάγκη κάθε παιδιού να ευχαριστεί τους γονείς του είναι έμφυτη, καθώς από αυτούς εξαρτάται η επιβίωση, η ευημερία και η αυτοεκτίμηση του.  Αν ένα παιδί δείχνει να αδιαφορεί συστηματικά για τις αντιδράσεις τους, αυτό είναι ένδειξη είτε αναπτυξιακού προβλήματος, είτε ότι η σχέση γονέα – παιδιού είναι δυσλειτουργική και χρειάζεται παρέμβαση.  Ένα παιδί γενικά που παίρνει επιβράβευση θα προσπαθεί να δίνει συχνά στους γονείς του λόγους να το επιβραβεύσουν ξανά, αρκεί να ξέρει τι θα επιφέρει αυτό το αποτέλεσμα.  Εστιάζοντας στις θετικές συμπεριφορές του παιδιού και παραβλέποντας όσο γίνεται τις αρνητικές, βοηθούμε το παιδί μας να αναπτύξει καλύτερες συμπεριφορές και σχέσεις με τους άλλους. 

Στα μικρά παιδιά βέβαια είναι σημαντικό να εξηγούμε γιατί δεν αποδεχόμαστε κάποιες συμπεριφορές, π.χ. αν πετάξει το φαγητό στο πάτωμα μπορεί να το πατήσουμε και να γλιστρήσουμε, αν στριγγλίζει μπορεί να ξυπνήσει το μωρό που κοιμάται και να αναστατωθεί μετά κ.ό.κ.  Συχνά ξεχνάμε ότι όλα αυτά που οι ενήλικες θεωρούμε αυτονόητα και ¨κοινή λογική” δεν είναι καθόλου έτσι για τα παιδιά.  Τα παιδιά χρειάζονται εκπαίδευση, ενημέρωση και εξηγήσεις, με επανάληψη, μέχρι ένα παιδί να κατανοήσει και να υιοθετήσει καλές συνήθειες και συμπεριφορές.

Είναι σημαντικό η αμοιβή και η τιμωρία (αν επιλεχθεί) να δίνονται έγκαιρα και με εξηγήσεις για να ταυτίζονται στο μυαλό του παιδιού με την ανάλογη πράξη, αλλιώς ένα παιδί μπορεί εύκολα να καταλήξει μπερδεμένο ως προς το γιατί ο γονιός του δίνει ή του παίρνει κάτι.

Οι τιμωρίες δεν πρέπει να έχουν εκδικητικό ή επιθετικό χαρακτήρα, αλλιώς το παιδί μπορεί να αποκτήσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και να γίνει επιθετικό ή παθητικό στη συμπεριφορά του. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ασκείται βία στο παιδί, είναι ενάντια στο νόμο και προκαλεί σοβαρά ψυχικά τραύματα, ακόμα και αν αυτά δεν είναι άμεσα εμφανή.

Αν ένας γονιός επιλέξει να εφαρμόσει τιμωρία για κάποιες συμπεριφορές του παιδιού του, χρειάζεται να έχει υπόψη του ότι αυτές πρέπει να είναι ανάλογης βαρύτητας και σχετικές με την πράξη του.  Για παράδειγμα, η “τιμωρία” ενός παιδιού που πετά όλα τα παιχνίδια στο πάτωμα μπορεί να είναι να τα μαζέψει, να κάνει κάποια άλλη δουλειά ή να καθυστερήσει να πάει στο πάρκο, όχι π.χ. να του απαγορευθεί η τηλεόραση για ολόκληρη εβδομάδα ή να κακοχαρακτηριστεί από την οικογένεια.  Ο σωστός γονιός πρέπει να δείχνει επιείκεια στη συμπεριφορά του παιδιού του ανάλογα με την ηλικία του και να το διδάσκει ουσιαστικά σωστές συμπεριφορές μέσα από εξηγήσεις, προτροπές και παραδείγματα (δικά του και άλλων) τι είναι σωστό και τι λάθος.  Δεν πρέπει να φορτώνονται ενοχές στα παιδιά, αλλά να διδάσκονται τις λογικές και φυσικές συνέπειες των πράξεων τους, κάτι που είναι πολύ αποτελεσματικότερο από την τιμωρία.

Ο ρόλος ενός γονέα παιδιού προσχολικής ηλικίας είναι αρκετά δύσκολος, ανάλογα και με τα βιώματα και τις συνθήκες ζωής της κάθε οικογένειας.  Οι γονείς χρειάζονται πολλή υπομονή, κατανόηση, ενσυναίσθηση και συχνά και οι ίδιοι στήριξη για να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις.  Κατανόηση σημαίνει να καταλαβαίνω ότι για το παιδί μου κάτι είναι σημαντικό, έστω και αν για μένα μπορεί να μην είναι, και να το σέβομαι.  Η ενσυναίσθηση προχωρά ένα βήμα παραπέρα:  είναι η ικανότητα μας να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, να νιώθουμε αυτό που νιώθει.  Κατέχοντας εκ φύσεως κάποιοι γονείς αυτή την ικανότητα και αναπτύσσοντας την άλλοι μέσω εκπαίδευσης και στήριξης, μπορούμε να κατανοήσουμε για παράδειγμα ότι η έντονη αντίδραση του παιδιού μας επειδή του φορέσαμε το παπούτσι ενώ ήθελε να το φορέσει μόνο του δεν είναι τόσο παράλογη όσο μας φαινόταν αρχικά.  Αν ήμασταν κι εμείς δίχρονο που κτίζει την αυτοπεποίθηση και αποζητά την ανεξαρτησία του, θα το βιώναμε κι εμείς πιθανότατα ως πλήγμα.  Μια τέτοια στάση δε λύνει φυσικά όλες τις συγκρούσεις, αλλά τις μειώνει.  Κατανοώντας το παιδί μας, θυμώνουμε λιγότερο μαζί του, μπορούμε να εκφράσουμε λεκτικά την κατανόηση μας προς αυτό και να βοηθήσουμε και το ίδιο να ηρεμήσει γρηγορότερα.  Το μήνυμα που χρειάζονται τα παιδιά ιδιαίτερα αυτής της ηλικίας είναι ένα: “Είμαστε μαζί σου, όχι εναντίον σου!”

Λουΐζα Θεοφάνους, Συμβουλευτική Ψυχολόγος

paidiatros.com

Μαθησιακές Δυσκολίες - Ενδείξεις, Μύθοι και Αλήθειες, Διάγνωση και Αντιμετώπιση

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες στις μέρες μας αποτελούν μια πολύ γνωστή και συνηθισμένη κατάσταση, μια και περίπου το 1/10 των μαθητών μπορεί να παρουσιάσει, σε διαφορετικό βαθμό φυσικά, τέτοιου τύπου δυσκολίες. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζονται όμως σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες όπου εντοπίζονται έγκαιρα και έτσι δεν επηρεάζουν αρνητικά την παραπέρα ζωή του ατόμου.

Ένα παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να συναντήσει δυσκολίες στην απόκτηση και την καλλιέργεια της αναγνωστικής ικανότητας και κατά συνέπεια στην ικανότητα γραφής της γλώσσας όπως επίσης και στην κατανόηση. Γονείς και εκπαιδευτικοί επικεντρώνουν συνήθως την προσοχή τους στα συμπτώματα που παρουσιάζονται κυρίως στους τομείς της ανάγνωσης, της κατανόησης και της γραπτής έκφρασης, γιατί αυτά είναι ευκολότερο να γίνουν ορατά. Δυστυχώς όμως, δε δίνεται η δέουσα προσοχή σε τομείς όπως είναι η αυτοεκτίμηση, η κοινωνικοποίηση, η λεκτική ικανότητα, τομείς ιδιαίτερα σημαντικούς για την ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου.

 

Χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Κάτω από τη γενικότερη ομπρέλα των Μαθησιακών Δυσκολιών μπορούν να ενταθούν χαρακτηριστικά όπως:

• Δυσκολίες στην κοινωνική συναναστροφή
• Προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολικό ή στο οικογενειακό πλαίσιο
• Χαμηλή αυτοεικόνα
• Δυσκολίες στην εκτέλεση μιας ακολουθίας οδηγιών
• Δυσκολίες στην κατανόηση και στη συνέχεια στην επεξεργασία ενός κειμένου
• Δυσκολίες στην απάντηση ερωτήσεων, οι οποίες έχουν περισσότερα από ένα σκέλη
• Δυσκολίες στην άρθρωση και στην ομιλία
• Δυσκολίες στην ανάγνωση (ανάγνωση με δισταγμό, χωρίς χρωματισμούς, χωρίς σταθερό ρυθμό)
• Δυσκολίες οργάνωσης, οι οποίες μπορεί να αφορούν τη δυσκολία οργάνωσης στη διεκπεραίωση της σχολικής τους εργασίας, δυσκολίες στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου κ.ο.κ
• Απόκρυψη εργασιών, οι οποίες κυρίως απαιτούν νοητική προσπάθεια σε τομείς στους οποίους μπορεί να δυσκολεύονται (συνήθως σε γραπτές ασκήσεις)
• Παρουσίαση συμπτωμάτων υπερκινητικότητας ή και παρορμητικότητας (το παιδί κουνά τα χέρια και τα πόδια του, δύσκολα παραμένει καθισμένο, δεν προλαβαίνει να σκεφτεί την απάντηση και την λέει)
• Μπορεί να μιλά πολύ ή να διακόπτει διαρκώς ή σε κάποιες περιπτώσεις να μη μιλά και καθόλου
• Μπορεί να παρουσιάζονται δυσκολίες, που να αφορούν μόνο συγκεκριμένο τομέα π.χ. δυσκολίες μόνο στα μαθηματικά-Δυσαριθμησία

 

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το παιδί με χαρακτηριστικά Μαθησιακών Δυσκολιών δεν πρόκειται να προοδεύσει:

• Όταν απλά του δοθεί μια διάγνωση
• Όταν περιμένουμε να ωριμάσει
• Με τιμωρίες και πίεση
• Με κατηγορίες που θα του προσάπτονται είτε από τους γονείς είτε από τους εκπαιδευτικούς
• Μόνο με ψυχολογική στήριξη
• Με το να το βοηθούν λίγο ή πολύ οι γονείς του στη διεκπεραίωση της σχολικής του εργασίας

 

Στα παιδιά με χαρακτηριστικά Μαθησιακών Δυσκολιών θα πρέπει να γίνουν το συντομότερο δυνατό:

• Εντοπισμός των δυσκολιών
• Αξιολόγηση των δυσκολιών
• Αντιμετώπιση των δυσκολιών

 

Ποια είναι η διαδικασία Αξιολόγησης παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Όλοι οι γονείς, με βάση τις πρόνοιες της υφιστάμενης νομοθεσίας, δικαιούνται να αιτηθούν αξιολόγησης από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Οι εκπαιδευτικοί από την άλλη πλευρά έχουν υποχρέωση, όταν οι γονείς συναινέσουν, να προχωρήσουν στην παραπομπή του παιδιού στην Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Η συγκεκριμένη Επιτροπή έχει συσταθεί με βάση τη νομοθεσία και είναι η αρμόδια επιτροπή, η οποία θα ονομάσει τους επαγγελματίες από το χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης, οι οποίοι θα προβούν στην αξιολόγηση του παιδιού.

Όταν ολοκληρωθούν οι αξιολογήσεις, θα πρέπει στη συνέχεια να συζητηθούν οι αξιολογήσεις στην Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και να αποφασιστεί αν τελικά το παιδί αποτελεί παιδί με ειδικές ανάγκες από τη μια και από την άλλη ποιας μορφής παρεμβάσεις (Λογοθεραπεία ή Ειδική Εκπαίδευση) θα λάβει στα πλαίσια της φοίτησης του παιδιού στο δημόσιο σχολείο.

 

Οι γονείς μπορεί να επιλέξουν να μη γίνει η συγκεκριμένη διαδικασία μέσα στα πλαίσια του δημόσιου σχολείου και να προβούν σε αξιολογήσεις στον ιδιωτικό τομέα. Για το λόγο αυτό οι αξιολογήσεις μπορούν να γίνουν από:

• Ειδικό Παιδαγωγό, στην περίπτωση που οι δυσκολίες εντοπίζονται μόνο στο μαθησιακό τομέα
• Εκπαιδευτικό ή Σχολικό Ψυχολόγο
• Κλινικό Ψυχολόγο, όταν το παιδί παρουσιάζει συνοσηρότητα Μαθησιακών Δυσκολιών και συναισθηματικών δυσκολιών

 

Αντιμετώπιση των Μαθησιακών Δυσκολιών

Η αντιμετώπιση των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι συνήθως το αποτέλεσμα μιας δουλειάς που παίρνει κάποιο χρονικό διάστημα και από την άλλη δεν είναι δουλειά ενός επαγγελματία, αλλά μιας ομάδας επαγγελματιών. Οι γονείς θα πρέπει αναμφίβολα να αποτελούν μέρος της συγκεκριμένης ομάδας.

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δε θεραπεύονται, αλλά αντιμετωπίζονται. Όσο πιο νωρίς γίνει ο εντοπισμός και ξεκινήσει η παρέμβαση, τότε καλύτερη είναι η πρόγνωση για τη βελτίωση της κατάστασης του ατόμου.

Ένα παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει τις Μαθησιακές Δυσκολίες λαμβάνοντας παρέμβαση από το δημόσιο σχολείο ή παρέμβαση από τον ιδιωτικό τομέα. Συστήνεται ο συνδυασμός των παρεμβάσεων, μετά από πολύ καλό πάντοτε προγραμματισμό.

Στα πλαίσια του δημόσιου σχολείου, η Ειδική Εκπαίδευση μέχρι την 6η Δημοτικού προσφέρεται στα πλαίσια του σχολείου και αρκετές φορές συνδυάζεται με την παροχή Λογοθεραπείας. Στη Μέση Εκπαίδευση, η Ειδική Εκπαίδευση ερμηνεύεται με την παροχή περιόδων στήριξης, που δίνονται συνήθως στα εξεταζόμενα μαθήματα, καθώς και με απαλλαγές και διευκολύνσεις. Όλες οι διευκολύνσεις όμως και οι απαλλαγές, όπως και η ένταξη των παιδιών σε πρόγραμμα ειδικής εκπαίδευσης ή λογοθεραπείας, γίνεται μόνο μετά από την απόφαση της Επαρχιακής Επιτροπής Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης.

 

Διαφοροποίηση

Για να μπορέσει να βοηθηθεί αποτελεσματικά το παιδί με τις Μαθησιακές Δυσκολίες θα πρέπει να εφαρμόζεται και διαφοροποίηση, στα πλαίσια της γενικής τάξης στην οποία φοιτά. Η διαφοροποίηση ορίζεται ως η φιλοσοφία με βάση την οποία ο εκπαιδευτικός προσαρμόζει τη διδασκαλία του ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες που μπορεί να έχει ο κάθε μαθητής. Στη διαφοροποίηση, ο κάθε μαθητής έχει αξία μέσα στην τάξη και πρέπει να διασφαλίζεται ότι θα προχωρά, μπορεί μερικές φορές όχι με τους ρυθμούς της τάξης, αλλά με βάση τους δικούς του ατομικούς ρυθμούς.

Η διαφοροποίηση ως φιλοσοφία ξεκίνησε μετά από την εφαρμογή του θεσμού της ένταξης των παιδιών με δυσκολίες στο γενικό σχολείο και σήμερα προνοείται και από τα ίδια τα Αναλυτικά Προγράμματα, τα οποία κάνουν ιδιαίτερη μνεία σε αυτήν. Σύμφωνα με τη διαφοροποίηση, ο εκπαιδευτικός παρέχει στον κάθε μαθητή, διαβαθμισμένες εργασίες, οι οποίες στηρίζονται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει ο κάθε μαθητής. Επίσης ο εκπαιδευτικός δεν αξιολογεί την προσπάθεια του μαθητή σε σχέση με το τι γίνεται μέσα στα πλαίσια της γενικής τάξης, αλλά με βάση την εικόνα του μαθητή. Η διαφοροποίηση αποτελεί δικαίωμα του παιδιού να την λαμβάνει από τη μια και από την άλλη, αποτελεί υποχρέωση του εκπαιδευτικού να την παρέχει.

 

Μύθοι για τις Μαθησιακές Δυσκολίες

Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό να αποσαφηνιστούν και συγκεκριμένοι μύθοι οι οποίοι διαιωνίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Οι μύθοι αυτοί είναι παρμένοι από τους Παντελιάδου και Μπότσας, 2007.

Μύθος	Ανασκευή
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν ειδική-εκπαιδευτική ανάγκη	Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι πραγματικές. Οι πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν και τη νευρολογική φύση των Μαθησιακών Δυσκολιών
Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνη	Οι μαθητές αυτοί βρίσκονται μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια νοημοσύνης. Υπάρχουν κάποιοι που βρίσκονται στο ανώτερο φυσιολογικό πλαίσιο και κάποιοι άλλοι που βρίσκονται στο χαμηλό φυσιολογικό πλαίσιο
Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν	Μπορούν να μάθουν, αλλά χρειάζονται ειδική εκπαίδευση, η οποία θα στοχεύει πρωτίστως στη διδασκαλία τεχνικών και δεξιοτήτων
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς διδασκαλίας	Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι δυσκολίες  υπάρχουν από τη γέννηση του ανθρώπου. Δε δημιουργούνται από την μη αποτελεσματική διδασκαλία
Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά τεμπέληδες	Τα παιδιά αυτά δεν είναι τεμπέληδες, απλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους. Στην προσπάθειά τους επίσης να αποφύγουν μια νέα αποτυχία, δεν εμπλέκονται εύκολα σε ακαδημαϊκά έργα
Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες μόνο στα μαθήματα του σχολείου	Αντιμετωπίζουν και άλλες δυσκολίες συναισθηματικής μορφής, που προκαλούνται είτε από την επαναλαμβανόμενη αποτυχία, είτε από προβλήματα σε γνωστικές λειτουργίες
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες ξεπερνιούνται με  τον καιρό	Πρόκειται για δια βίου δυσκολίες, οι οποίες εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο και με ένταση σε κάθε ηλικία. Δεν εξαφανίζονται με τον χρόνο.
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες θεραπεύονται	Είναι μια διαρκή και μόνιμη συνθήκη. Υπάρχουν προγράμματα τα οποία διευκολύνουν και βελτιώνουν τη μάθηση.

Συντάκτρια : Νάνση Κουρνιάτη, Ειδική παιδαγωγός

Πηγή: paidiatros.com